Kau-kîⁿ ê Hoan-be̍h 溝墘ê番麥

POJ pán
Ē-kì-tit góa iáu tng leh tha̍k iù-tī-hn̂g ê sî, goán kong-á koh tī leh, i hit-tang-chūn beh khiâ hit-chiah o͘-sek ê gō͘-cha̍p-á chài góa khì Ka-lí ke-á se̍h-se̍h leh. Góa í-keng siōⁿ bē khí-lâi āu-lâi khì kah Ka-lí ê tò-tah, m̄-koh tī leh lō͘--lin i ū kóng chi̍t-kù ōe éng-hióng tio̍h góa tùi hoan-be̍h ê ìn-siōng, góa kàu taⁿ iáu koh bô-thang kā pàng bōe-kì.

I khiâ kàu Bûn-hòa-lō͘ beh óa Seven hit-ūi ê chi̍t-ê lō͘-kháu, oat ji̍p-khì hit-tiâu hang-á-lāi, lāi-té ū chi̍t-tiâu kū-sek ê chúi-kau, tī âng-bûn-thô͘ ê piah-bīn ū chi̍t-lia̍p chi̍t-lia̍p ê îⁿ-chio̍h-á, a-kong hit-tang-chūn kā góa kóng: “Lí khòaⁿ he, seⁿ kah ná chhan-chhiōⁿ hoan-be̍h neh, a-kong chhōa lí lâi-khì chia̍h hoan-be̍h hó—bô?” Góa hit-tang-chūn thiaⁿ-bô hoan-be̍h sī siáⁿ-mih óaⁿ-ko, góa tō mn̄g kóng: “A-kong! ‘HOAN-BE̍H’ sī siáⁿ?” I kóng “HOAN-BE̍H tō sī ‘玉米(yù mǐ)’ ah!” Góa chiah chai HOAN-BE̍H tio̍h sī 玉米. Āu-lâi piān-nā thiaⁿ-tio̍h “hoan-be̍h”, thâu-chi̍t-ê tī sim-lāi siōⁿ-tio̍h—ê m̄ sī n̂g-sek ê si̍t-bu̍t, tian-tó sī phú-sek ê tōa-lia̍p chio̍h-thâu, kàu-taⁿ lóng sī án-ne.

Sǹg-kóng sī a-kong ê chi̍t-kù ōe, éng-hióng tio̍h góa chi̍t-sì-lâng tùi hoan-be̍h ê ìn-siōng, sui-bóng i í-keng kòe-óng chiâⁿ-kú ah, m̄-koh i ê ōe ná chin-chhiōⁿ kàu taⁿ iáu oa̍h tī hit-tiâu chùn-kau lāi ê “hoan-be̍h”, ti̍t-ti̍t kàu góa iā beh kòe-khí ê sî chiah ē tòe tio̍h góa lâi lī-khui.

Ti̍t-ti̍t kàu liáu góa tōa-hàn khai-sí leh siá Tâi-gí-bûn, beh kā sim-lāi ê “pē-bú-ōe” khioh tńg-lâi ê sî, siōⁿ tio̍h chit-kiāⁿ tāi-chì chiah chai góa sian-pún sī chit-ê Hôa-gí gín-á, sī āu-lâi tńg-khì kàu chng-lāi chham a-má tòa chiah o̍h-tio̍h kóng Tâi-gí—ê. Iā hō͘ góa tì-kak tio̍h kóng, pē-bú-ōe ê hòe-tūi sī ùi góa chit-iân chhut-sì ê 20 kúi tang chêng tō khai-sí khí-thâu. Kàu chit-chām goán sun-á í-keng chhut-sì ah, chit-iân chò pē-bú—ê iā kiōng-beh bô châi-tiāu thoân-sêng in ê “hoan-be̍h” hō͘ ka-kī ê kiáⁿ-jî, góa m̄-nā choa̍t-bāng koh ia̍h bô ta-ôa. Kan-na ǹg-bāng lán sin-ê chi̍t-tāi ē-ēng-tit liōng-chá tì-kak, kā gín-á ê sî sī-tōa kóng hō͘ lín thiaⁿ ê ōe, iā kóng hō͘ lín ê sī-sè thiaⁿ. Lán Tâi-oân m̄ sī bô ka-kī ê bûn-hòa, sī lán ka-kī bô tì-kak, m̄ pó-hō͘, chiah ē tì-kàu ba̍k-kim ê gín-á liān pún-thó͘-ōe tō kóng bē hó.

羅漢版

會記得我 iáu 當 leh 讀幼稚園 ê 時,阮公仔 koh tī leh,伊彼當陣 beh 騎彼隻烏色 ê 五十仔載我去佳里街仔 se̍h-se̍h leh。我已經想bē起來後來去到佳里ê tò-tah,m̄-koh tī leh 路--lin 伊有講一句話影響著我對番麥ê印象,我到今iáu koh無通kā放bē記。

伊騎到文化路beh倚 Seven hit 位 ê 一个路口,oat 入去這條巷仔內,巷仔內有一條老式ê水溝,tī 紅毛塗 ê 壁面有一粒一粒ê圓石仔,阿公彼當陣kā我講:「你看he,生kah ná親像番麥neh,阿公chhōa你來去食番麥好無?」,我彼當陣聽無番麥是siáⁿ-mi̍h碗糕,我tō問講:「阿公!『hoan-be̍h』是siáⁿ?」伊講「hoan-be̍h tō 是『玉米(yù mǐ)ah』!」彼當陣ê我chiah知番麥著是「玉米」。後來便nā聽著「番麥」,頭一个tī心內想著--ê m̄是黃色ê植物,顛倒是phú色ê大粒石頭,到今都是án-ne。

算講是阿公ê一句話,影響著我一世人對番麥ê印象,雖hóng伊已經過往chiâⁿ久ah,m̄-koh伊ê話ná親像到今iáu 活 tī 彼條圳溝內 ê「番麥」,直直到我也beh過去ê時chiah會tòe著我離開。

直直到了我大漢開始leh寫臺語文,beh kā心內ê「爸母話」khioh轉來ê時,想著這件代志chiah知我先本是一个華語囡仔,是後來轉去到庄內chiah chham 阿媽tòa chiah學著講臺語—ê。也hō͘我智覺著講,爸母話ê廢墜是對我這沿出世ê二十幾冬前tō開始起頭。到這站阮孫仔已經出世ah,這沿做爸母—ê 也強beh無才調傳承in ê「番麥」hō͘家己ê囝兒,我m̄ nā絕望ia̍h無ta-ôa。Kan-na ǹg望lán新ê一代會用得冗早智覺,kā囡仔ê時序大講hō͘ lín聽ê話,也講hō͘ lín ê序細聽。Lán臺灣m̄是無家己ê文化,是lán家己無智覺、m̄保護,chiah會致到目今ê囡仔連本土話tō講bē好。

3 Likes

Góa taⁿ beh kah hia gíná kóng ōe ūiáⁿ simlí kiànsiat lóng ài sian gí--kòe--ah...

1 Likes