Goân-chò: Das Brot
Chok-chiá: Wolfgang Borchert /bŏ͘f-gàng bóa-siat/
I hiông-hiông chhéⁿ ·kòe ·lâi. Chit-má sī nn̄g-tiám-pòaⁿ. I giâu-gî ka-tī sī-án-chóaⁿ ē cheng-sîn. Ah, sī ū lâng tī chàu-kha lòng-tio̍h í-á. I siông-sè kā thiaⁿ ·leh. Bô-siaⁿ bô-hiáng. Siuⁿ tiām ·ah. I chhiú bong kòe sin-khu-piⁿ, kám-kak bîn-chhn̂g khang-khang. Che chiū-sī ūi-chóaⁿ-iūⁿ ē lóng bô-siaⁿ: cha-po͘-lâng ê chhoán-khùi-siaⁿ tiām ·khì ·ah. I peh ·khí ·lâi, kiâⁿ-kòe àm-bîn-bong ê chhù-keng ùi chàu-kha khì. In tī chàu-kha sio-tú. Sî-cheng khòaⁿ sī nn̄g-tiám-pòaⁿ. I khòaⁿ-tio̍h tû-á-piⁿ ū siáⁿ-mih mi̍h-kiāⁿ pe̍h-pe̍h. I kā hóe chhiat ho͘ to̍h. In chhēng khùn-saⁿ bīn-tùi-bīn khiā ·leh. Pòaⁿ-mê nn̄g-tiám-pòaⁿ. Tī chàu-kha lāi-té.
Té pháng ê pôaⁿ-á khǹg-tī toh-á-téng. I khòaⁿ-tio̍h cha-po͘-lâng í-keng kā pháng chhiat ho͘ hó-sè. To-á koh iáu lâu tī pôaⁿ-á piⁿ-a. Toh-kin téng-koân ū mī-pau-sap-á. Kiàn-pái beh-khì khùn chìn-chêng, i lóng-ē kā toh-kin piàⁿ ho͘ chheng-khì. Ta̍k-àm lóng án-ne. M̄-koh chit-má kin-á téng-koân ū mī-pau-sap-á. To-á koh khǹg-tī hia. I kám-kak tio̍h tē-chng ê kôaⁿ-chhìn peh khí-lih i ê sin-khu. I ê sī-sòaⁿ ùi pôaⁿ-á sóa khui.
“Góa lia̍h-chún chia ū siáⁿ-mih tāi-chì”, cha-po͘-lâng kóng, ba̍k-chiu tī chàu-kha se̍h.
“Góa mā ū thiaⁿ-tio̍h siáⁿ-mih”, i ìn, jî-chhiáⁿ hoat-kak chit-ê cha-po͘-lâng tī saⁿ-keng-pòaⁿ-mê khùn-saⁿ chhēng ·leh, khòaⁿ liáu ū-iáⁿ lāu. Pí i si̍t-chè-siōng koh khah ū-hòe. La̍k-cha̍p-saⁿ hòe. Ji̍t ·sî i khòaⁿ ·khí-lâi ū-sî-chūn ē khah siàu-liân. Chit-ê cha-bó͘-lâng khòaⁿ ·tio̍h ū-hòe, cha-po͘-lâng siūⁿ, i chhēng khùn-saⁿ khòaⁿ ·khí ·lâi ū-iáⁿ lāu. M̄-koh khó-lêng sī thâu-mn̂g ê koan-hē. Cha-bó͘-lâng éng-éng tī àm-sî ē lû-thâu-sàm-kè. Che sùn-kan chiū ē hông kám-kak chiok lāu.
“Lí èng-kai ài chhēng ê-á. Án-ne thǹg-chhiah-kha khiā tī leng-ki-ki ê tē-chng, lí ē kám-mō͘.”
Cha-bó͘-lâng bô kā i khòaⁿ, in-ūi i bē-kham thiaⁿ i kóng-pe̍h-chha̍t. Bē-kham thiaⁿ in kiat-hun saⁿ-cha̍p-káu tang liáu-āu i ê pe̍h-chha̍t-ōe.
“Góa lia̍h-chún chia ū siáⁿ-mih tāi-chì”, i koh kóng chi̍t-pái, bô-lám-bô-lē ùi chi̍t ê piah-kak-á khòaⁿ ùi lēng-gōa chi̍t ê, “góa ū thiaⁿ-tio̍h siáⁿ-mih. Só͘-í góa kiò-sī chia ū siáⁿ-mih tāi-chì.”
“Góa mā ū thiaⁿ ·tio̍h. M̄-koh siáⁿ-mih lóng bô.” Cha-bó͘-lâng kā pôaⁿ-á ùi toh-á-téng phâng ·khí ·lâi, kā kin-á téng-koân ê mī-pau-sap-á sàu-sàu ·leh.
“Heⁿh, siáⁿ-mih lóng bô.” cha-po͘-lâng sim-hi kā tòe-chhùi-bóe.
Cha-bó͘-lâng kò͘ i ê thé-biān: “Hó ·lah. It-tēng sī gōa-kháu ·ê. Hó lâi khùn ·ah. Lí ē kám-mō͘ ŏ. Tē-chng léng-léng.”
In-ang khòaⁿ hiòng thang-á gōa. “Tio̍h, it-tēng lóng-sī gōa-kháu ·ê. Góa kiò-sī ùi chia lâi ·ê.”
Cha-bó͘-lâng chhiú ùi tiān-hóe khai-koan gia̍h ·khí-lâi. Góa tio̍h kín kā hóe chhiat ho͘ hoa, án-ne bián khòaⁿ hit-ê pôaⁿ-á, i àm-sǹg. Góa bô-èng-kai it-ti̍t khòaⁿ hit-ê pôaⁿ-á. “Hó ·lah”, i kóng, kā tiān-hóe chhiat-tiāu, “he lóng-sī gōa-kháu ·ê. Nî-chîⁿ-kéng tiāⁿ-tiāⁿ hō͘ hong chhoe kah lòng-tio̍h piah phiàng-phiàng-kiò. It-tēng sī nî-chîⁿ-kéng. Hong thàu ê sî lóng mā ē chhá.”
In nn̄g-lâng nǹg kòe àm-bîn-bong ê cháu-lông kiâⁿ ùi pâng-keng. In ê chhiah-kha tah tī tô͘-kha-téng.
“Sī hong”, i kóng. “Kui-mê chhoe bē thêng.” In tī bîn-chhn̂g lâi tò ho͘ hó-sè, in bó͘ kóng: “Tio̍h ·lah, hong thàu kui-mê. He it-tēng sī nî-chîⁿ-kéng.”
“Tio̍h, góa kiò-sī chàu-kha hia ·ê. He it-tēng sī nî-chîⁿ-kéng.” I kóng, ká-ná í-keng pòaⁿ hām-bîn ·ah.
M̄-koh cha-bó͘-lâng chai-iáⁿ, in ang teh kóng-pe̍h-chha̍t ê siaⁿ thiann ·khí ·lâi ū gōa ké.
“Chiok kôaⁿ ·ê”, i kóng, khin-khin-á ha-hì, “góa beh bih ·ji̍p ·khì phōe-á lāi ·ah. Hó-khùn.”
“Boán-an”, in ang koh ìn: “heⁿh, ū-iáⁿ chiok kôaⁿ ·ê.”
Liáu-āu chiū tiām ·khì ·ah. Kúi hun-cheng liáu-āu, i thiaⁿ-tio̍h in ang khin-siaⁿ sè-jī teh pō͘ mi̍h-kiāⁿ. I sè-jī chhoán-khùi chhim-chhim koh pêng-ún, án-ne in ang to̍h bē hoat-kiàn i iáu teh cheng-sîn. M̄-koh in ang teh pō͘ mi̍h-kiāⁿ ê siaⁿ chiat-chàu pêng-ún, tì-sú i bān-bān-á khùn ·khì.
Cha-po͘-lâng keh-kang àm-sî kàu chhù ê sî-chūn, in bó͘ kā sì tè pháng sak hō͘ i. Éng-pái i lóng kan-na ē-tàng chia̍h saⁿ tè.
“Lí ē-ēng chia̍h sì tè”, in bó͘ kóng, kiâⁿ lî-khui tiān-hóe. “Góa chia̍h chit-ê pháng khah pháiⁿ siau-hòa. Lí ke chia̍h chi̍t tè. Che góa pháiⁿ siau-hòa.”
I khòaⁿ in ang bīn-tùi pôaⁿ-á thâu kē-kē gia̍h bē khí ·lâi. Chit-má i kám-kak chit-ê cha-po͘-lâng mā chin pi-ai.
“Lí kan-na chia̍h nn̄g tè, án-ne bē-ēng ·tit”, cha-po͘-lâng tùi i ê pôaⁿ-á kóng.
“Bô-iàu-kín. Góa àm-sî chia̍h pháng khah pháiⁿ siau-hòa. Lí chia̍h, lí chia̍h.”
Keng-kòe chi̍t-chūn-á liáu-āu, cha-bó͘-lâng chiah koh tńg-khì tiān-hóe ē-kha, tī toh-á piⁿ chē ·loeh.
E̍k liáu ê ōe:
Chit phiⁿ sī Jī-chiàn āu Tek-kok hòe-hi bûn-ha̍k (Trümmerliteratur) ê kî-tiong chi̍t-ê tāi-piáu. Chit-ê hong-keh ê te̍k-sek sī iōng-gí kan-tan koh ti̍t-chiap, chok-chiá chīn-liōng kiám-chió bô pit-iàu ê gí-sû, kan-na biâu-siá it-poaⁿ bîn-chiòng ê hiān-si̍t seng-oa̍h. Jī-chiàn tang-tiong, Nazi ê chèng-tī soan-thoân éng-éng ut-áu giân-gí, phì-lūn kóng, kā bia̍t-choa̍t-iâⁿ hō chò chi̍p-tiong-iâⁿ. Chok-chiá thiau-kang sú-iōng kan-tan, chheng-chhó, bē lo-so ê gí-giân, sī tùi hit-ê sî-tāi ê khòng-sò͘.
Góa soán-te̍k hoan-e̍k chit-phiⁿ sió-soat, sī siūⁿ-beh kâng-sî liān-si̍p góa ê Tek-gí kap Tâi-gí. Che koh sī kong-iú léng-he̍k ê chok-phín, bô pán-koân būn-tê. Lēng-gōa góa mā jīn-ûi, sió-soat chit-ê bûn-lūi, ē khì bô͘-gí hiān-si̍t sè-kài ê mê-mê-kak-kak, ē-tàng ka-thiam Tâi-gí piáu-ta̍t chē-chē, mā-sī chi̍t chióng sú-iōng gí-giân ê khong-kan.
Ūi-tio̍h hoan chit-phiⁿ, góa chhiâu-chhōe sû-tián, kā lâng mn̄g ê kòe-têng to̍h o̍h-tio̍h bē-chió sin sû. Chóng ·sī, góa si̍t-chāi sī iáu tng-teh o̍h, nā-sī ū Tâi-gí siá bē sūn ê só͘-chai, iáu chhiáⁿ ta̍k-ke chí-kàu. Tan-sûn thó-lūn kò͘-sū tong-jiân mā hoan-gêng.
